Heykel’deki O Kadın!

Bugün gazetelerde kısa bir haber vardı: “Eski Türkiye ve ilk Avrupa Güzeli Günse­li Başar, 81 yaşaında İstanbul’da yaşama gözlerini yumdu.” Bu belki sıradan bir haberdir. Ancak bu ölümün başka bir olayla ilintili olduğunu görünce bunun “yazık!” dedirtecek türden ve bir o kadar “hayıflandırıcı” olduğunu duyumsadım. Paylaşıyorum.

Hürriyet gazetesinin 9 Ekim 2012 tarihli bir haberinde şöyle yazıyor:

“İstanbul Üniversitesi rektörlük binası önünde 57 yıl önce büyük bir heyecanla açılışı yapılan Atatürk ve Gençlik Heykeli’ndeki kadın ve erkeğin gerçek kimliklerini kaç kişi biliyordur acaba?

‘Atatürk ve Gençlik Heykeli’nin, unutulup gitmiş hikayesinin üzerindeki tozu, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergün Yolcu üfledi. Üniversitenin tarihiyle ilgili hazırlanan bir kitap için başladığı araştırma taaa 1951 yılına kadar uzandı.
Heykelin hikayesi, 3 Mart 1951 yılında Milli Türk Tale Birliği Yöne­tim Kurulu’nda, (MTTB) Atatürk’ün 13. ölüm yıl dönü­münden bir gün önce alınan bir kararla başlıyor. MTTB, İstanbul Üniversitesi’nin bahçesine bir Atatürk ve Gençlik anıtı yapılacağını, bedelinin kendileri ve İstanbul Üniversitesi tarafından karşılanacağını duyuruyor

1951 yılının Aralık ayında öğrenciler­den oluşan 3 kişilik bir ekip Ankara’ya giderek Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Yardımcısı Samet Ağaoğlu ve Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri ile görüşüyorlar. Heykelle ilgili duyurular sadece İstanbul Üniversitesi’nde değil, Türkiye’nin dört bir yanında büyük heyecan yaratıyor. Genlik sanki seferberlik başlatıyor. Türkiye’nin dört bir yanından bağışlar geliyor. İl­kokul, ortaokul, lise demeden eğitimin bütün kademelerinden öğrenciler heykelin yapılması için el ele veriyor. Harçlıklarını, bayram paralarını heykel yapımı için MTTB’ye gönderiyorlar. Ocak 1952’de yardım miktarı 80.000 TL’yi buluyor. Ancak bu rakam yeterli gelmiyor ve heyke­lin tamamlanması için yaklaşık 150 bin TL’ye ihtiyaç olduğu hesaplanıyor. Kalan miktarı bulabilmek için öğrenciler organizasyonlar düzenliyor.

Projenin tamamlanması için Beşiktaş Futbol Kulübü ile varılan anlaşma sonucu, yapılacak spor karşılaşmalarından bağış toplanıyor. “Atatürk Heykeli’nin Yapılması Menfaatine” adı altında yapılan bu karşılaşmalar, 1953 yılının Nisan ayı sonuna kadar devam ediyor.Hukuk ve İktisat Fakültesi Der­nekleri, fakülte kantinlerinde hafta sonları çay partileri düzen­leyip elde edilen geliri heykelin yapımında kullanıyor…”

Ve yazı devam ediyor: “…1952 Şubat ayında Atatürk Heykeli için proje yarışması açıldığı, yarışma­nın 3 ay içinde tamamlanacağı ve ödül olarak da yarışmanın ikincisine 2.000 TL, üçüncüsüne 1.500 TL verileceği açıklandı.

Birinciliği kazananlar için, yaptıkları heyke­lin İstanbul Üniversitesi’nin bahçesinde yer alması en büyük ödüldü. Yarışmayı, heykeltıraşlar Yavuz Görey ile Hak­kı Atamulu’nun ortak hazırladıkları eser kazandı. Anıt, 19 Mayıs 1955’te binlerce öğrencinin katıldığı coşkulu bir törenle açıldı.

Doç. Dr. Ergün Yolcu, anıtın öyküsünü araştırken, o heykelin yapımında modellik yapan genç kadınla erkeğin de kim olduğunu öğrenci. Atatürk’ün sağında yer alan kadın, 1952 yılı Avrupa ve Türkiye Güzeli Günse­li Başar’dı. Solundaki erkek ise 1953 yılı Türkiye Vücut Geliştirme Şam­piyonu Reşit Örer’di. Günseli Başar şu sıralar Bodrum’da, Reşit Öre ise ABD’de yaşamını sürdürüyor.

1953 Şubat ayında harcında kullanılması için ses sanatçısı Gülter Bilis tarafından Atatürk’ün Selanik’teki evinden toprak getirilen heykelin 23 Aralık tarihinde montajına başlanıyor… Heykelde Atatürk’ün sol kolunu daima ileriyi hedeflediğini simgeleyen bir biçimde havaya kaldırdığı görülüyor. Üzerinde de bilgeliği ve eğitimi temsil eden kıyafet var. Atatürk’ün sağındaki, elinde bilginin aydınlığını simgeleyen bir meşa­le tutan heykelde modern kadını temsil eden genç kız, ileriye doğru adım atarken tasvir edilmiş. Atatürk’ün solunda ise, elinde ulusal devleti simgele­yen bayrağı taşıyan genç bir erkek heykeli bulunuyor.”