Put nedir ve nasıl oluşur?

Birey, putu cansız nesneden yarattığı gibi canlı bireylerden de yaratabilir elbette. Hünkar-kul ilişkisi, halife-kul ilişkisi, şeyh-mürit ilişkisi, biat-evet ilişkisi temelleri bu bağlamda ele alınabilir. Ancak saydığımız bu ilişkilerde, ihtiyaç ve korkuya dayalı boyun eğme var olsa da kimi zaman derin bağlılık ve itaat söz konusu olsa da tapınma yoktur. Tapınma olmadığı zaman ufuklarda başkaldırı ihtimali yitmemiş olabilir. Ne zaman ki boyun eğmeler, niyesiz, nedensiz olur ve itaatten kaçınma, başkaldırı ve itaatsizlik akla bile gelmez, ilk insan topluluğunda kökleri olan korku ve cehaletten doğan boyun eğmenin mutluluğu bireyin yaşamını eline alır ve tüm bunlar tartışma kabul etmeyen dogmalar biçiminde ve mutlak düzeyde cereyan eder, canlı ya da cansız puta ilahi erk atfedilir ve işte o zaman tapınma söz konusu olur ve tarihsel olarak put-kul ilişkisi oluşmuş, kurulmuş ve kurumsallaşmış olur. Bireyin zihnindeki cennet ve cehennem bile işte o bir parça tahtadan, taştan oluşan veya birey putun terazisine bahşedilmiş sayılır. Geçmiş olsun!