Etiket: deneme

En kısa şiirime bir bakış

~ Haşim Hüsrevşahi ~ Yorum bırakın

Sesim, sözle beni [1]

“SES, neye yarar, duyulmayacağımızda.” Dan Davis[2]

  1. Daha önce bazı konuşmalarımda bu kısa şiirimin yapısı ve kimi yerde şarap-kadeh, ney-nefes, ten-can gibi bağlamlarda onun gönderileri açısından, Mevlana, Hayyam ve Şirazlı Hafız gibi şairlerin temsil ettikleri İran irfan şiiri bağlamında ele almıştım, ancak bu kez biraz daha genişçe, onu dilsel okuma bağlamında içerdiği sorunların ifadelerini farklı açılardan ele almaya çalışacağım.

Bu kısa şiir üç sözcükten oluşmuş: 1- Ses(im), 2- Söz(le), 3- Ben(i)

Her üç sözcüğü de en az iki tür okumak mümkündür.

  • Birinci sözcük “Sesim”:

Birinci okuma: “Ben sesim”. Bu okuma “Ben”i tanımlıyor, imliyor ve muhatap (duyan, alıcı) söyleyen “Ben’in” bir “ses” olduğunu kabul eder.

İkinci okuma: “Ey sen ki benim sesimsin.” Ya da “Ey sesim!” İlkinde söyleyenin dışında bir varlığa hitap var. Gönderen, kendi varlığından bağımsız olarak karşısındaki alıcıyı kendi sesi olarak kabullenip ona “sesleniyor”: ey karşımdaki insan/varlık ki benim sesimsin diyor. İkincisinde ise gönderen doğrudan kendi sesine sesleniyor ve “Ey sesim! Ey duyulan ki benim sesimsin!” diyor.

  • İkinci sözcük: “Sözle”.

Burada gönderen emir kipi kullanılarak bir istekte bulunmuş fakat aynı zamanda bu emir kipindeki istek bildiriminin içeriğini de belirlemiş.

Birinci okuma: “Beni sözle doldur, sözle kapla (boyayla kaplar gibi), ört beni. Görüntü ver. Form.

İkinci okuma: “Beni söz haline getir. Anlamlandırarak ifade haline getir, sözcük yapıp anlam kazandır. İçerik ver.”

  • Üçüncü sözcük “Beni”

“Beni” -öznel- birey olarak,

“Beni” -nesnel- varlık olarak.

Sayfalar: 1 2

Kâbusta Bir Yaşam

~ Haşim Hüsrevşahi ~ Yorum bırakın

Kâbusta Bir Yaşam

Ve Beyel’in Yas Tutanları

Yazan: Haşim Hüsrevşahi*

  1. Yarı ölü bir adam! O adam, yurdunu terk etmek zorunda bırakılmadan tam yedi sene önce, şahlık rejiminin en korkunç hapishanesinde, iki çarpı iki, karanlık, nemli, penceresiz bir hücrede yarı ölü hale getirildi. İşkenceler başlamadan on sene önce yazmıştı Beyel’in Yas Tutanları’nı[1]. Yarı ölü olarak hapishaneden dışarı atılınca eli kalem tutmadı bir süre. Öfkeli ve küskündü. Ama buna rağmen Şubat Devrimi yenilmesin diye çok çabaladı. Ancak Devrim yenildi. Giderek ölü yanı yeniden dirilmeye yüz tutan adamın peşine bu kez Devrim Muhafızları takıldı. Bütün ailesi ölümle tehdit edildi. En yakın dostu idam edildi. Evden kaçtı. Karanlık bir ahırı andıran bir çatı arasında saklandı. Tam bir yıl. Şimdi bıyığı, saçı, sakalı kesilmiş, bir terzihaneye getirilmiş, saklanıyor. Terzihane karanlıktır. Görünmesin diye ışık yakmaz. Gözleri alışmış mutlak karanlığa. Kapı derzinden sızan ışıkla yetiniyor. Yazıyor. Duruyor. Tekrar yazıyor. Odanın duvarındaki delikten iki göz onu dikizliyor. Gözlerini o iki gözden alarak karanlıkta tekrar yazıyor. Yazmazsa, yarı diri yanı da ölecek. Terzihanedeki kadınların kahkahasını duyuyor. Onlar gülmezlerdi pek. Ama gülüyorlar. Rahşende’yle dilenci annenin de kahkahası var. Dilenci Anne’nin sesini duyuyor: “Torba dik! Torba dikmek uğurludur, bitince iyi haber alırsın.”[2] Kadınların alt kattan yükselen küfürlü konuşmalarına alışık. Yere uzanıyor. Kulağını ahırı andıran odanın tabanına dayıyor. Bir kadın sesini açık açık duyuyor: “Ağlayın, şifa bulun!” Hatırlıyor. Bunu Nene Hanım, hastaların boynuna zincir bağlayıp ve zincirin bir ucunu türbenin düğmelerine tutuşturduktan sonra söylemişti. Hastalar yere uzanarak ağlamaya başlayınca, Fatıma Nene de abdest almış, gidip kapının önünde durmuş ve yüksek sesle söylemeye başlamıştı: “Ya Hazret, ya İmam! Beyel’in hastalarına şifa ver!” Yarı ölü adamın kulakları yerde, gözleri bu ahırın bir köşesinde onu dikizleyen iki gözde. Köşedeki gözler ona yaklaşıyor. Daha da.
Sayfalar: 1 2

Bir Deyim ve Bir Mit!

~ Haşim Hüsrevşahi ~ Yorum bırakın

Kurt mitolojisine göndermelerin ırkçılık ve Türk faşistlerine ait olduğu dayatmasının gülünç bir biçimde ayyuka çıktığı, Türk’ün tarihi, ahlaki, toplumsal, kültürel, geleneksel vs. değerlerinin içinin iyice boşaltılmaya çalışıldığı ve Türk ulusu yerine ümmetçiliğin emperyalistler tarafından iyice körüklendiği, Türk vatanının akıl almaz tehlikelerle karşı kaşıya bırakıldığı bu yıllarda bazı konuların sıkça gündeme getirilmesi gerektiğine inanıyorum. Örneğin Azerbaycan Halk Cephesi Partisi’nin kurucusu ve ilk genel başkanı ve o ülkenin 2. Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey’in simgesel olarak başlattığı ve ırkçı hiçbir siyasi parti ile ilgisi olmadığı, Atatürk’ün de simgesel olarak kullandığı kültürümüzün kökenine gönderi yaptığı parmaklarla kurt işaretini de bu bağlamda ele almak fena olmaz. Konu bu değil.

Geçenlerde “Ey Türk Titre ve Kendine Dön/Gel!” sözünün Bilge Kağan’ın abidesinde yer almadığını, bunun yanlış bir çeviri nedeniyle oluştuğunu ifade eden bir yazı gözüme çarptı. (https://www.malumatfurus.org/hakkinda/)

Burada ayrıca sözü edilen ibarenin bu yönüyle de ilgilenmeyeceğim. Benim ilgimi çeken bu sözdeki “titremek” ve “dönmek” sözcüklerinin Türk mitolojisindeki karşılığı nedir sorusuna yanıt bulmaktı. Bu yanıtı Prof. Dr. Bahaeddin Ögel’in (1995) Türk Mitolojisi adlı eserinde buldum sayılır.

Bu eserde de değinildiği gibi Türk mitolojisinde “don değiştirme” miti ile yaygın bir biçimde karşılaşırız. Türk masallarında kahramanların don değiştirdiğine, değişik hayvan donuna girdiğine sıkça tanık olmaktayız. Örneğin Samed Behrengi’nin “Sevgi Masalı” söylencesel masalında da gördüğümüz gibi insanlar kuş, çiçek ya da at donuna giriyorlar. Kuşçu Keloğlan’da Keloğlan şapkasını kafasına koyduğunda görünmez olur. Ya da örneğin Hacı Bektaş-ı Veli’nin geyik ya da aslan donunda Anadolu’yu dolaştığı söylencesi duyulmuştur. Ancak bu don değiştirme sadece insandan hayvan donuna geçme değil, aynı zamanda insandan başka insan donuna geçme olgusu da az değildir. Don değiştirme kimi kültürlerde bazı büyülerin sonucunda, bazen bazı araçlar yoluyla gerçekleşir. Ancak Türk mitolojisinde bu don değiştirme olayı çoğu kez “silkinerek” ya da durup dururken ve sadece onu istemenin ardından doğrudan olmaktadır. Yani don değiştirmenin koşulu silkinmek ya da o donu düşünmek ve arzulamaktır.

Silkinerek don değiştirip bir insan donundan başka insan donuna geçme miti bugün toplum olarak bize çok ama çok gereklidir ve yaşamsaldır diye düşünüyorum.

Toplumsal çürümüşlüğe -ki bu çürümüşlük ahlaki değerler, kültürel, tarihsel, ulusal ve diğer değerlerimizi de kapsamakta- son verme zamanı gelmiştir. Türk insanı bugünden tezi yok, silkinerek don değiştirip halk olarak ve ulus olarak değerlerini yitirmemiş o Türk insanı donuna geçmelidir. Bunun ilk koşulu da onu istemek, arzulamaktır ve de silkinmektir.  

Bu erdemlere dönüş çağırısı Hacı Bektaş Veli tarafından da yapılmıştır. Ancak bu çağrı birçoğu tarafından bilerek saptırılıp yanlış yorumlanıp anlamı sığlaştırılmaya çalışılmıştır. Hacı Bektaş-ı Veli, Türk insanını erdemlerine sahip çıkmaya çağırırken diyor ki: Eline (insanına, ulusuna), beline (vatanına), diline (Türkçene) sahip ol!

Bu nedenle diyorum ki Ey Türk milleti, silkin ve don değiştir ve o eski güzel Türk insanı donuna gir! Gir ki emperyalistlerin ve iş birlikçilerinin ulusların kimliklerini yok etme, onlara erdemlerini unutturma, tüm insanları aynılaştırma ve zayıf düşürme çabasını boşa çıkar. Ne top ne tüfek… Bunun için onurlu geçmişini anımsaman ve ona yeniden sahip olmayı istemen yeter! Milliyetinle gurur duy!

Evet, kanımca Türk insanının silkinerek “Don Değiştirme” zamanı, yitirdiği ve elinden, belinden ve dilinden çalınan erdemlere sahip insana dönüşme devranı gelmiştir. “Ey Türk Silkin ve Kendine Dön!”

Haşim Hüsrevşahi / 20 Kasım 2024